Nasıl besleniyoruz?

Kendinizi aç değilken yemek yerken buluyor musunuz? Olumsuz duygular yaşadığınızda veya sizi etkileyen bir durum olduğunda kendinizi yemek yemeye veriyor olabilirsiniz. Literatürde buna “duygusal yeme” denmektedir. Olumsuz duyguları bastırarak iyi hissetmek istendiği ve bunun alışkanlık haline dönüştürüldüğü gözlemlenmektedir. Bu durum da, açlığı veya fiziksel bir ihtiyacı gidermek adına değil, duygusal tatmini sağlamak adına yemek yenildiği söylenebilir.

Duygusal Yeme ve Sezgisel Yeme:

Duygusal yeme ve sezgisel yeme, yiyeceklerle ilişkimizi ve yeme alışkanlıklarımızı etkileyen iki önemli kavramdır. Ancak bu iki kavram arasında önemli farklar bulunur.

Duygusal Yeme:

1. Duygusal Tetikleyiciler: Duygusal yeme, genellikle duygusal tetikleyicilere yanıt olarak ortaya çıkar. Stres, üzüntü, kaygı, öfke veya sıkıntı gibi olumsuz duygusal durumlar, kişiyi duygusal yeme davranışına yönlendirebilir

2. Duygusal Tatmin: Duygusal yeme sırasında kişi, duygusal tatmin arar. Yiyecekler, bu kişilerin duygusal rahatlama veya geçici mutluluk bulmalarına yardımcı olur. Bu nedenle, duygusal yeme genellikle abur cubur veya yüksek kalorili yiyeceklerle ilişkilendirilir.

3. Kontrolsüz Yeme: Duygusal yeme sırasında kişi genellikle kontrolsüz bir şekilde yemek yer. Açlık hissi olmaksızın yiyecekleri tüketir ve yeme sıklığı genellikle artar.

4. Duygusal Sonuçlar: Duygusal yeme sonucunda kişi, sıklıkla pişmanlık, suçluluk veya daha fazla stres gibi olumsuz duygusal sonuçlar yaşar. Ayrıca kilo artışı ve sağlık sorunları riski de artabilir.

Sezgisel Yeme:

1. Bilinçli Duygular: Sezgisel yeme, bilinçli bir şekilde yeme alışkanlığına odaklanır. Kişi, açlık, doyum ve yiyecek tercihleri konusunda daha bilinçli olmaya çalışır.

2. Beden Sinyalleri Dinleme: Sezgisel yeme, bedenin fizyolojik sinyallerini dinlemeyi teşvik eder. Aç hissettiğinizde yemek yemek ve doyduğunuzda yemeği bırakmak gibi bedenin işaretlerini izlemek önemlidir.

3. Sağlıklı Yiyecek Seçimi: Sezgisel yeme, sağlıklı yiyecekleri seçmeyi teşvik eder. Besin değeri yüksek yiyecekler tercih edilir, çünkü vücudun ihtiyaçlarına daha iyi cevap verir.

4. Dengeli ve Uzun Vadeli Yaklaşım: Sezgisel yeme, dengeli ve uzun vadeli bir yaklaşımı destekler. Kiloyu kontrol etmek veya sağlığı iyileştirmek için ani diyetler veya aşırı kısıtlamalar yerine sağlıklı yeme alışkanlıklarını benimsemeyi teşvik eder.

Duygusal yeme ve sezgisel yeme, yeme alışkanlıklarını ve beslenme biçimini etkileyen iki farklı kavramdır. Duygusal yeme, olumsuz duygusal durumlarla başa çıkmak için yiyeceklere yönelme eğilimini ifade ederken, sezgisel yeme bedenin doğal işaretlerini dinlemeyi ve sağlıklı yeme alışkanlıklarını geliştirmeyi amaçlar. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve duygusal yeme alışkanlığından kaçınmak için sezgisel yeme prensiplerini takip etmek, fiziksel ve duygusal sağlığı iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Yeme Farkındalığı (Mindful Eating)

Yeme farkındalığı, son yıllarda beslenme dünyasında popüler hale gelmiş bir kavramdır. Geleneksel beslenme yaklaşımlarının aksine, yeme farkındalığı bir yemeğin sadece bedeni değil, ruhu da nasıl beslediğine odaklanır. Bu yaklaşım, yemek yeme deneyimini daha bilinçli, tatmin edici ve sağlıklı hale getirmeyi amaçlar.

Yeme Farkındalığı Nedir?

Yeme farkındalığı, yemek yeme sürecine bilinçli bir şekilde odaklanma ve anın tadını çıkarma pratiğini içerir. Bu yaklaşım, aşağıdaki temel unsurları içerir:

1. Bilinçli Yeme: Yeme farkındalığı, yemek yerken tamamen bilinçli olmayı gerektirir. Bu, telefonunuzla, televizyonla veya diğer dikkat dağıtıcı unsurlarla yemek yememeyi içerir.

2. Bedenin İşaretlerini Dinleme: Yemek yeme sırasında vücudun açlık ve doyum sinyallerini dinlemek önemlidir. Yemeğe ne zaman başlamalı ve ne zaman durmalı sorularına yanıt aramak, bedenin ihtiyaçlarına daha iyi cevap vermenizi sağlar.

3. Duygusal Yeme ile Başa Çıkma: Yeme farkındalığı, duygusal yeme alışkanlığını anlamak ve duygusal tepkileri yiyeceklerle değil, daha sağlıklı başa çıkma yollarıyla yönetmeyi hedefler.

Kaynakça:

Beyhan Y. & Taş V. (2019). Mental sağlık ve beslenme. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi. 1(1):30-35

Taş E. & Kabaran S. (2020) Sezgisel yeme, duygusal yeme ve depresyon: antropometrik ölçümler üzerinde etkileri var mı? Sağlık ve Toplum Dergisi. 20(3).